Pak de regie over je lesmateriaal met AI
Je hebt waarschijnlijk weleens een lesmethode gevolgd waarvan je dacht: dit kan of moet beter. Maar eigen materiaal maken kost tijd – en vooral headspace -, en de waan van de dag duwt je toch weer richting standaardoplossingen.
Tekst: Jan-Wolter Smit van LessonUp Beeld: Wonderworks
En toch: hoewel werkdruk een belangrijke een reden om geen eigen leermiddelen te ontwikkelen, blijkt dat heel veel docenten tóch veel eigen materialen maken. Generatieve AI kan dat proces niet alleen versnellen, maar ook verbeteren en uitbreiden. Niet alleen door kant-en-klare lessen of doorlopende leerlijnen te genereren, maar ook door als sparringpartner mee te denken. Je geeft de richting aan, AI helpt met de invulling. Van een opzet voor een opdracht tot een alternatieve uitleg: je houdt de regie, maar wint tijd.
Reflectievraag
“Wat is jouw ervaring met AI in het onderwijs? Waar zie jij kansen of valkuilen?”
Terug naar de zandbak: spelen met je lesmateriaal
Weet je nog hoe je als stagiair bezig was? Je probeerde dingen uit, maakte je eigen lessen, ontdekte wat werkte en wat totaal niet. Superspannend allemaal. Nu, jaren later, ‘speel’ je waarschijnlijk minder in de klas. Of alleen de rol die langzaamaan is ontstaan, die comfortabel is, maar wellicht ook star aanvoelt. De methode bepaalt het tempo, de schoolcultuur stuurt je keuzes. AI kan je helpen om weer te experimenteren. Niet perfect, en soms ronduit krom, maar wel een manier om nieuwe ideeën te krijgen. Wat als je een opdracht laat herschrijven op drie niveaus? Of AI vraagt om een andere invalshoek voor een klassikale discussie? Als onuitputtelijke generator van examenopdrachten?
AI biedt een kans om het creatieve proces weer te omarmen. Probeer eens een oude les om te gooien en AI als kladblok te gebruiken. Laat het een inleiding herschrijven, stel vervolgvragen op basis van een tekst of genereer meerdere invalshoeken voor een discussie. Je hoeft de output niet klakkeloos over te nemen, maar het zet je aan het denken. Gebruik het als een ideeëngenerator. Niets meer, niets minder.
Reflectievraag
“Wanneer had jij voor het laatst de vrijheid om écht te experimenteren? Wat hield je tegen?”
Doel volgt tool, of tool volgt doel?
Normaal gesproken bepaal je eerst je doel en kies je dan een tool. Maar soms ontdek je door te experimenteren juist wat er mogelijk is. AI is daar een goed voorbeeld van. Neem het Bloom 2-sigma probleem: onderzoek toont aan dat een-op-een begeleiding de leerresultaten enorm verbetert. Maar ja, een privéleraar voor elke leerling? Onhaalbaar. AI is daar niet in eerste instantie voor gemaakt, maar blijkt in de praktijk wél een rol te kunnen spelen. Gepersonaliseerde feedback, extra uitleg in begrijpelijke taal – het is niet perfect, maar het komt verrassend dichtbij.
Toch roept dit vragen op: als AI niet specifiek voor onderwijs is gemaakt, hoe zorg je ervoor dat je het goed inzet? Het vereist een andere manier van denken. AI is een tool die uitnodigt tot verkennen, tot spelen. Je hoeft niet direct de perfecte toepassing te vinden, maar je kunt wel (veel) kansen ontdekken. Misschien helpt AI je om betere open vragen te formuleren. Of om uitleg te genereren die leerlingen in hun eigen woorden moeten herschrijven. Het zijn juist de onverwachte toepassingen die interessant worden.
Reflectievraag
“Hoe kan AI je helpen gepersonaliseerde ondersteuning in je lessen te brengen?”
Jij bepaalt hoe je AI gebruikt
Veel lessen zijn volledig gebaseerd op methodes. Begrijpelijk, maar het maakt je ook afhankelijk. Wat als je een keer wilt afwijken? Of het net anders zou willen aanpakken? AI kan een eerste opzet maken, alternatieven bieden en je helpen om sneller gepersonaliseerd materiaal te maken. Niet door je werk over te nemen, maar door je sneller richting de juiste vorm te helpen.
Misschien past een standaardopdracht niet bij je groep, maar ontbreekt de tijd om iets nieuws te ontwikkelen. Laat AI drie varianten genereren en kijk welke aansluit. Of gebruik AI als brainstormpartner: geef het een startzin en laat het suggesties doen voor vervolgvragen. Je bepaalt zelf wat bruikbaar is.
Reflectievraag
“Hoeveel van jouw lessen komen uit methodes, en waar zou je liever meer regie over nemen?”
Structuur in je lesmateriaal: van idee naar uitvoering
Zelf lesmateriaal maken geeft vrijheid, maar zonder structuur wordt het snel chaos. Het LED-model kan helpen om houvast te bieden. Wat moeten leerlingen precies leren? AI kan helpen om leerdoelen scherp te krijgen en de kerninhoud te formuleren. Maar dan komt de volgende vraag: hoe houd je leerlingen erbij? AI kan werkvormen en opdrachten genereren, maar de effectiviteit ervan bepaal jij als docent. En uiteindelijk wil je weten of leerlingen het echt snappen. Formatieve feedback via AI kan nuttig zijn, maar jij blijft de beoordelaar.
Een interessante toepassing is AI inzetten om teksten te vereenvoudigen. Stel, je hebt een vakinhoudelijke tekst die te moeilijk is voor een deel van je klas. Laat AI een eenvoudigere versie maken zonder de kern te verliezen. Of draai het om: laat AI een tekst complexer maken en bespreek met leerlingen wat er verandert. Dit soort toepassingen voegen waarde toe zonder dat AI je rol als docent overneemt.
Reflectievraag
“Welke structuur gebruik jij in je lessen? Hoe kan AI dat versterken?”
Gewoon beginnen: kleine stappen, groot effect
AI klinkt misschien overweldigend, maar je hoeft niet meteen je hele lespraktijk om te gooien. Begin klein. Vraag AI eens om een extra oefening bij een les die je al hebt. Laat het een uitleg herschrijven voor een leerling die moeite heeft met de stof. Of vergelijk een AI-gegenereerde opdracht met je eigen versie en kijk wat beter werkt. Kleine aanpassingen kunnen al veel inzicht geven in wat AI voor jou kan betekenen.
Wil je iets creatiever experimenteren? Laat AI een korte tekst genereren over een onderwerp en vraag leerlingen om de fouten eruit te halen. Of zet AI in als ‘leerling’ en laat het vragen stellen over de stof. Dit soort speelse toepassingen zorgen ervoor dat AI niet als bedreiging voelt, maar als hulpmiddel.
Reflectievraag
“Welke eerste stap zet jij morgen om AI eens te testen?”
Conclusie: AI is een hulpmiddel, geen vervanger
AI kan je helpen tijd te besparen en meer maatwerk te bieden, maar jij blijft de beslisser. Zie het als een assistent die suggesties doet, maar niet de regie neemt. De stagiair die met geweldige ideeën vanuit de opleiding komt, maar wel heel veel begeleiding nodig heeft. Blijf experimenteren, blijf kritisch en bepaal zelf hoe AI jouw onderwijs kan verrijken.
Drie dingen om mee te nemen:
• Denk als een stagiair. Probeer, speel en ontdek wat werkt.
• Jij hebt de regie. AI ondersteunt, maar jij bepaalt de richting.
• Blijf kritisch. AI maakt fouten, dus check altijd wat het oplevert.
